وسایل باربندی و باربرداری

سیم بکسل یا طناب فولادي

مجموعه‌‏اي است از چند رشته سیم که بصورت مارپیچ به ترتیب مشخصی در یک یا چند لایه بدور یک مغزي ( الیافی یا فولادي ) بر روي هم پیچیده شده‌‏اند.

اجزای سیم بکسل

تک سیم یا مفتول (wire): عبارت است از سیم تشکیل‏ دهنده رشته سیم‏ ها

رشته سیم (strand): عبارتست از جزئی از طناب فولادي متشکل از چندین وایر که بصورت مارپیچ بترتیب مشخصی در یک یا چند لایه بدور یک مغزي بر روي هم پیچیده شده‏ اند. تک سیم‏ هاي موجود در رشته سیم‏ ها به سمت چپ یا راست گردش دارند.

مغزي یا هسته طناب (core): مغزي طناب ممکن است خود یک طناب فولادي و یا یک رشته سیم بوده و یا از الیاف طبیعی و یا مصنوعی ساخته شده باشد و وجود آنها ایجاد تکیه گاهی براي گرفتن لایه‏هاي تابیده شده به دور آن می باشد.

نقش مغزي در سیم بکسل عبارت است از تقسیم یکسان تنش ناشی از استرندهاي اطراف به دور خود و نیز جلوگیري از ارتباط بین استرند ها باهم که موجب افزایش فشار درونی و افزایش سفتی می‏شود.

گام سیم بکسل

طول گام یک سیم بکسل عبارت است از یک فاصله موازي با محور طولی بین شروع و پایان یک دور کامل پیچش استرند یا مفتول به دور آنها، طول گام بستگی به تعداد کلاف و قطر سیم بکسل دارد و بنابراین هر سیم بکسل داراي گام مخصوص به خود می‏باشد. دانستن گام سیم بکسل جهت تعیین خرابی سیم بکسل، خصوصاً در حد پارگی سیم لازم است. بطور معمول براي سیم بکسل‏هاي فولادي با ساختار 6*7، طول گام نباید از 8 برابر قطر اسمی آن تجاوز کند، براي دیگر سیم بکسل‏ها معمولاً حداکثر طول گام 7 برابر قطر اسمی سیم بکسل خواهد بود

نامگذاري سیم بکسل‏ها

معمولاً سیم بکسل‏ها بر‏اساس یکی از سه روش زیر نامگذاري می‏شود:

براساس تعداد استرندها در سیم بکسل
براساس تعداد مفتول‏ ها در سیم بکسل
براساس نوع ساختار سیم بکسل یا ترتیب هندسی سیم بکسل توسط یک حرف یا کلمه براي مثال :
سیم بکسل 19×6 یعنی 6 استرند و 19 مفتول
سیم بکسل 24×6 یعنی 6 استرند و 24 مفتول
سیم بکسل 37×6 یعنی 6 استرند و 37 مفتول

انواع مغزي سیم بکسل

سیم بکسل مغزي فولادي

این نوع از سیم بکسل‏ها به دو نوع تقسیم‏بندي می‏شوند:

مغزي لایه مستقل فولادي(Independent wire rope core)

سیم با لایه مستقل از هفت لایه سیمی تشکیل گردیده است. بکسل‏ها با لایه مستقل براي کارهاي سنگین و مقاوم در برابر لهیدگی و مچاله شده بکار می‏روند. دو نوع سیم بکسل با لایه فولادي داخلی و مستقل در محیط‏هاي کار گرم مناسب هستند و مقاومت سیم بکسل 7.5 % زیادتر می‏کند. در جرثقیل‏هاي سقفی و سیستم‏هاي جرثقیل سقفی بدون حفاظ حرارتی، اگر دما بیشتر از 180 درجه فارنهایت باشد باید از سیم بکسل‏هایی با مغزي(IWRC) استفاده شود (شکل 2-3).

مغزي لایه داخلی فولادي (main core)

این نوع لایه از یک سیم یا چند سیم نظیر سایر لایه‏هاي سیمی و در بعضی موارد با ساختمان پیچیدهتر از سایر لایه‏ها تشکیل شده است. معمولا از 19 سیم تشکیل و اغلب سیم بکسل‏ها با قطر کمتر داراي این نوع لایه داخلی می‏باشند. از آنجایی که در مواردي از مصرف، قدرت واستحکام بیش از هر عاملی مد نظر می‏باشد از این نوع استفاده میگردد.

در بکسل‏هاي قطر پایین معمولا یک کلاف بافته می‏شود اما در بکسل‏هاي قطر بالا خود یک بکسل مستقل می‏باشد که در مرکز بکسل قرار می‏گیرد و عمده‏ترین خواص آن این است که براي کلافهاي بیرونی حفاظت بیشتري را ایجاد کرده و ضمن کار باعث دفرمه شدن سیم نشود و توزیع بهتري از نیرو کششی را در هر یک از کلاف‏ها ایجاد نماید.

مغزي کنفی (Fiber core)

این نوع لایه از فیبر مصنوعی از درختان مانیلا و آزبست و پلی‏پروپیلن تشکیل و فیبر قبل از قرار گرفتن داخل سیم بکسل باید به روغن آغشته گردد تا ضمن اینکه از زنگ زدن جلوگیري کند و باعث لغزش ‏لایه‏هاي سیمی بر روي لایه داخلی هنگام کار شود. قابلیت انعطاف آن زیاد است، این نوع در هنگامی که حرارت محیط کار زیاد و سیم تحت بار مورد لهیدگی قرار می‏گیرد قابل استفاده نیست.

آزبست و پلی پروپیلن که از پنبه تحت عملیات مختلف ساخته می‏شود، بهتر و مقاوم‏تر از فیبر است. سیم بکسل مغزي کنفی را در کارخانه داخل حوضچه مخصوص پر از روغن به مدت 2-3 ساعت در 80-100 درجه سانتی‏گراد حرارت می‏دهند تا روغن رقیق گردیده و کنف خاصیت روغن پذیري داشته باشد. در هنگام کار سیم تحت کشش مقداري روغن در اثر فشار از مغزي کنف خارج و تمام رشته‏هاي سیم بکسل سرویس می‏شوند و همین امر باعث طولانی شدن عمر سیم بکسل می‏گردد.

دسته‏ بندي سیم بکسل از نظر بافت یا ساختار استرند

بافت سیل

در این نوع بافت، در هر استرند، تعداد مفتول یا رشته‏هاي هر لایه که دور مغزي یا مفتول مرکزي قرار می‏گیرند، مساوي هم است، قطر مفتول‏هاي لایه بیرونی، بیشتر از قطر مفتول‏هاي لایه درونی است، ولی در هر لایه، قطر کلیه مفتول‏ها یکسان است. بعلت ضخیم بودن مفتول‏هاي بیرونی، این نوع سیم بکسل‏ها داراي مقاومت سایشی بالایی هستند.

بافت وارینگتون

در بافت وارینگتون، هر استرند در لایه بیرونی داراي مفتول‏ هاي ضخیم و نازك بصورت یک در میان می‏باشد. تعداد مفتول‏هاي لایه درونی، نصف تعداد مفتول‏هاي لایه بیرونی می‏باشد. بعلت ترکیب مفتول‏هاي ضخیم و نازك در لایه بیرونی، این نوع سیم بکسل‏ها داراي قابلیت انعطاف‏پذیري بیشتري نسبت به نوع سیل دارند. این ساختار در سال 1890 توسط دو کارخانه سازنده سیم بکسل در شهر وارینگتون انگلستان ساخته شده است.

بافت استاندارد

در این نوع بافت، قطر کلیه مفتول تشکیل‏دهنده هر استرند (‏شامل مفتول مرکزي‏) یکسان است. این نوع سیم بکسل‏ها بعلت داشتن قابلیت انعطاف بالا، کاربرد گسترده‏اي در صنایع دارند.

بافت فیلر

در این نوع بافت، قطر مفتول‏ها در تمامی لایه‏ها یکسان است ولی در فضاي خالی بین مفتول‏ها درونی و بیرونی، مفتول نازکی بنام فیلر قرار می‏گیرند. این نوع بافت قابلیت انعطاف و مقاومت سایشی بالایی دارد (شکل 2-9).

زنجیر

زنجیر از رایج‏ترین انواع اسلینگ است که با توجه به قابلیت شکل‏پذیري و مقاومت در برابر کشش، سایش و حرارت زیاد، کاربرد زیادي در جا به جایی اجسام دارد.

زنجیرهای مخصوص بستن و بلند کردن بار باید از آهن چکش‏خوار یا از فولادی باشد که با مشخصاتی ‌که در استانداردهای بین‏المللی و یا استانداردهایی که به وسیله مقام صلاحیت‏دار (وزارت کار) پیش بینی شده مطابقت نماید. همچنین حلقه‏ها، قلاب‏ها، گیره‏ها، بست‏های زنجیرهای مخصوص بستن و بلند کردن بار باید از همان جنس زنجیری که به آن بسته شده‏اند انتخاب شوند .

تسمه هاي مصنوعی یا تسمه

تسمه‏هاي مصنوعی یا تسمه (Belt) از الیاف نایلون یا پلی استر ساخته می‏شوند. اتصالاتی که به تسمه متصل می‏شوند نیز باید داراي مقاومت کافی به اندازه دو برابر ظرفیت تسمه و بدون ایجاد تغییر شکل دائمی در آن باشند و عاري از هرگونه لبۀ تیز بوده تا به تسمه آسیبی وارد نکنند.

از جمله مزایاي تسمه‏هاي مصنوعی نسبت به سایر انواع تجهیزات باربرداري می توان موارد زیر را نام برد:

به علت داشتن نرمی نسبی و پهناي مناسب، آسیب کمتري به بارهایی که رنگ یا پولیش شده‏اند، وارد می‏سازند.
براي جا به جایی اجسام شکستنی نسبت به سیم بکسل و زنجیر مناسب‏ترند.
به دلیل قابلیت انعطاف، شکل پذیري بالایی داشته و به راحتی بار را مهار می‏کنند.
به دلیل عدم زنگ‏زدگی، هیچ‏گونه آسیب و لکه‏اي به قطعات پیش ساخته و تزئینی سنگی و بتنی وارد نمی‏کنند.
به دلیل عدم ایجاد جرقه در محیط‏هایی که خطر انفجار وجود دارد می‏توانند به طور ایمن مورد استفاده قرار گیرند.
به دلیل وزن کم، به راحتی قابلیت باز و بسته شدن دارند.
در برابر پوسیدگی، کپک زدگی و ساییدگی مقاوم هستند.

2-3-1- سیستم کد‏گذاری تسمه (مثال: EE 1 – 802)

EE : بیانگر نوع تسمه دو چشمی

1 : بیانگر تعداد لایه‏هاي تسمه

عدد 8 بیانگر تسمه براي کارهاي سنگین و عدد 6 براي کارهاي سبک در نظر گرفته می‏شود.

02: بیانگر پهناي تسمه

شگل

کلمۀ Shackles در لغتنامه به غل و زنجیر و قید و بند معنا شده است و با توجه به این، در صنایع مختلف با نام شگل معروف است.

شگل، حلقۀ اتصالی قابل حملی است که براي اتصال تجهیزات و قطعات مختلف باربرداري استفاده می‏شود. بر‏اساس استاندارد BS، کارخانجات سازندة شگل، موظفند موارد زیر را به صورت خوانا به صورت دائمی روي بدنۀ شگل حک کنند (شکل 2-13):

نام سازنده (نام تجاري آن)
اندازه شگل
ظرفیت مجاز شگل (SWL)

مطابق با استاندارد DOE شگل‏ها به شش گروه زیر تقسیم‏بندی می‏‌شوند.

گروه اول: شگل‏هاي نعل اسبی با پین پیچی

گروه دوم: شگل‏هاي نعل اسبی با پین غیرپیچی (همراه با اشپیل)

گروه سوم: شگل‏هاي نعل اسبی ایمن

گروه چهارم: شگل‏هاي کار با زنجیر با پین پیچی

گروه پنجم: شگل‏هاي کار با زنجیر با پین غیرپیچی (همراه با اشپیل)

گروه ششم: شگل هاي کار با زنجیر ایمن

پیچ تنظیم دو طرفه

پیچ تنظیم دو طرفه وسیله‏اي است که براي تنظیم کشش سیم بکسل، زنجیر، کابل و سایر تجهیزات کشنده است و معمولا از دو قسمت رزوه‏دار تشکیل شده که یکی به انتهای یک حلقۀ فلزي کوچک پیچ شده است و قسمت دیگر قلاب‏دار یه گیره‏اي است (شکل 2-15).

پیچ‏هاي تنظیم دو طرفه به 5 دسته زیر طبقه‏بندي می‏شوند:

پیچ تنظیم دو طرفه چشمی – زبانه‏اي ( Jaw & eye Combination )
پیچ تنظیم دو طرفه‏اي زبان‏دار یا فک‏دار (Jaw& Jaw Combination)
پیچ تنظیم دو طرفه‏اي قلاب دار (Hook & Hook Combination)
پیچ تنظیم دوطرفه‏اي چشمی – قلابی (Hook& eye combination)
پیچ تنظیم دوطرفه‏اي چشمی – چشمی (eye& eye combination)

گیره

گیره‏ها در عملیات باربرداري و لیفتینگ تجهیزاتی براي گرفتن و بلند کردن ورق‏ها و ستون‏هاي فلزي هستند. گیره‏ ها در انواع مختلف ساخته شده و بر‏اساس وزن بار مشخص می‏‌شوند.

هنگام استفاده از این گیره‏ها، به جهت صحیح نصب آن روي ورق یا ستون توجه کنید به طوي که چنگش یا گیرایی مناسب و لازم بین ورق و گیره به وجود آید. ضمناً به یاد داشته باشید تا از هر گیره فقط براي بلند کردن و جابه جایی یک ورق استفاده کنید و هرگز بیش از یک ورق را با یک گیره جابه جا نکنید زیرا احتمال در رفتن و سرخوردن ورق بسیار است. همیشه متناسب با ظرفیت گیره‏ها از آن براي جابه جا کردن بار استفاده کنید.

شاهین

شاهین‏ها معمولاً براي بلند کردن بارهاي بلند و سنگین به کار می‏روند. از جمله سودمندي‏هاي استفاده از آنها را می‏توان به کاهش خطر واژگانی و افتادن بار، کشیدگی، کج‏شدگی و خم‏شدگی بار اشاره کرد. شاهین نوعی میلۀ صاف و محکم است که در قسمت پایین آن چند قلاب براي قرار گرفتن اسلینگ و سیم بکسل نصب شده است.

یادآوري این نکته ضروري است که میزان بارمجاز (SWL) شاهین شامل وزن بار، وزن شاهین و وزن متعلقاتی است که به شاهین متصل می‏شود.

2-8- میلۀ متعادل‏ساز

میلۀ متعادل‏ساز نیز همانند شاهین براي متعادل کردن بارهای بزرگ، بلند و سنگین به کار می‏رود. با این تفاوت که میلۀ متعادل‏ساز براي اتصال به قلاب جرثقیل فاقد اسلینگ بوده و براي بلند کردن بار با دو جرثقیل سقفی به طور همزمان نیز استفاده می‏شود. یکی از کاربردهاي میلۀ متعادل ساز ایجاد توازن بین وزن بار با ظرفیت جرثقیل است. مثلاً زمانی که از دو جرثقیل با ظرفیت‏هاي گوناگون براي بلند کردن یک بار با طول زیاد استفاده می شود (شکل 2-18).

در صورت داشتن هر گونه سوال درباره بازرسی و تعمیر قطعات جرثقیل یا سیم بکسل با تیم ما تماس بگیرید.